نوشته دکتر احمد فضلی
تدوین جوایز ملی به شکل ساختارمند و متناسب می تواند علاوه بر کارکرد تشویقی، به عنوان الگوهای مناسبی در زمینه بهره وری انرژی در بخشهای مختلف باشد.
به گزارش شانا، امروزه انرژی به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل برای شکل گیری و پیشرفت جوامع صنعتی شناخته شده است، به طوری که میزان دسترسی کشورها به منابع گوناگون انرژی نشانگر پیشرفت و قدرت سیاسی و اقتصادی آنان است.
قیمت بالای انرژی و هزینه های بسیار زیاد بخش سرمایه ای آن از یک طرف و رشد بی پروای صنعتی شدن جوامع و نیاز روز افزون آنها به انرژی از طرف دیگر، کشورها را بر آن داشته است که برای جلوگیری از مصرف بی رویه و غیر بهینه انرژی و همچنین کاهش هزینه های تولید و افزایش رفاه عمومی، سیاستهایی را تحت عنوان “بهره وری انرژی” به مرحله اجرا درآورند.
از یک منظر این سیاستها را می توان به سه دسته کلی، سیاستهای آگاه سازی، تشویقی و تنبیهی تقسیم بندی کرد. از طریق اعمال چنین سیاستهایی می توان الگوی مصرف انرژی را تا اندازه ای به سطح استانداردهای تعیین شده نزدیک و از هدررفت منابع ملی جلوگیری کرد.
در طول یک دهه گذشته، مهمترین اقدامهایی که در سطح ملی در بخشهای مختلف اقتصادی کشور، با هدف دستیابی به بهره وری انرژی، مورد توجه قرار گرفته، اجرای طرحهای صرفه جویی و انجام ممیزی انرژی، تدوین استانداردها و معیارهای مصرف انرژی و اجرای سیاستهای حمایتی نظیر اعطای یارانه سود تسهیلات بانکی است.
اگر اجرای طرحهای صرفه جویی و انجام ممیزی انرژی را نمونه ای از سیاستهای آگاه سازی همسو با مصرف بهینه انرژی و تدوین استانداردها و معیارهای مصرف انرژی را نیز در دسته سیاستهای تنبیهی بدانیم، در نتیجه اعطای یارانه سود تسهیلات، نمونه ای از سیاستهای تشویقی دولت است که بویژه به صورت هدفمندی از سوی سازمانهای مسئول دنبال شده است.
یکی از سیاستهای تشویقی مهم دیگر که در بسیاری از کشورهای جهان برای بهره وری انرژی مورد توجه بوده و در کشور ما نیز در برخی حوزه ها به شکل جدی تری به آن توجه شده است، اعمال سیاستهای تشویقی در چارچوب “جوایز ملی در زمینه بهره وری انرژی” است.
باید به این نکته مهم نیز توجه کرد که جوایز ملی، اگر به شکل ساختارمند و متناسبی تدوین شوند، علاوه بر کارکرد تشویقی، به عنوان الگوهای مناسبی در زمینه بهره وری انرژی در بخشهای مختلف نیز مورد توجه خواهند بود. این بدان معناست که جوایز با طراحی مطلوب، می توانند به عنوان بخشی از سیاستهای آگاه سازی و یا حداقل به عنوان تأییدکننده سیاستهای مذکور تلقی شوند.
جوایز انجمن ملی ارتقا مسکن
این جوایز شامل مجموعه ای از جوایز مختلف در بخش ساختمان است که به صورت جزئی برای ابعاد مختلف اثرگذار بر بهینه سازی انرژی در بخش ساختمان جایزه تعریف کرده است.
با توجه به وضع انرژی بری ساختمانهای ما و نبود توجه به اصول ابتدایی بهینه سازی انرژی در آنها، چنین رویکرد جزئی و موشکافانه ای برای تعریف جایزه بهره وری انرژی برای بخش ساختمان کشور ما چندان مناسب به نظر نمی رسد.
اجزای جوایز انجمن ملی ارتقای مسکن
جوایز ساختمان NESEA
در این جایزه رویکرد اصلی در تعریف جایزه، نوع موضوع و فعالیت مرتبط با بهره وری انرژی در یک واحد ساختمانی، با توجه به وضع آن واحد است (به عبارت دیگر آیا واحد ساختمانی در مرحله طراحی و ساخت است و باید بهینه سازی انرژی در این مرحله مورد توجه باشد و یا ساختمان در حال بهره برداری است و توجه به اصول بهره وری انرژی در راهبری ساختمان، مبنای تعریف جایزه است) و بر این اساس دو دسته اصلی از فعالیتها شامل بهره وری انرژی در ساخت یک ساختمان جدید و بهره وری انرژی در نوسازی یک ساختمان مورد توجه قرار گرفته است. البته در هر یک از این دو دسته اصلی نیز بر اساس نوع کاربری ساختمان، تقسیم بندیهای بیشتری منظور شده است.
جایزه ساختمان بدون انرژی
این جایزه به برترین طراحی ساختمانی که به هر میزانی که انرژی مصرف می کند به همان مقدار انرژی تولید می کند، اهدا می شود. بنابراین در این جایزه نیز رویکرد بر اساس توجه به بهره وری انرژی در زمان طراحی یک واحد مسکونی است.
جوایز گرین اسمارت
این جایزه رویکردی دقیق و جزئی در تعریف جایزه برای بخش ساختمان دارد و بر اساس موضوعها و فعالیتهای قابل انجام در زمینه بهره وری انرژی در این بخش به تعریف جوایز پرداخته است.
جایزه بهره وری انرژی هنگ کنگ
در این جایزه رویکرد اصلی، تعریف جوایز ساختمان بر اساس کاربری آنهاست. البته در هر یک از این بخشها، طرحهای بهینه سازی انرژی در ساخت و راهبری واحدهای ساختمانی می توانند برای دریافت جایزه کاندید شوند.
جایزه مسکن ارزش انرژی
این جایزه بر اساس نوع کاربری و شرایط اقلیمی تعریف شده است.
نکته مهم در تدوین ساختار جایزه بهره وری انرژی ساختمان در کشورمان این است که حمایت دستگاههای اجرایی شامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، معاونت علمی ریاست جمهوری، اداره استاندارد، وزارت مسکن و شهرسازی با تشکیل کمیته ارزیابی و فنی عامل انگیزشی مهمی را برای سازندگان و تولیدکنندگان فراهم سازد.